Co to w ogóle jest ten blurb (blurp)?

Blurb, to – jak wiemy albo jak nie wiemy, to możemy się łatwo z Wikipedii dowiedzieć – krótka notka reklamowa na okładce lub obwolucie książki. Ma za zadanie zachęcić czytelnika do kupna książki.

Jak wygląda w praktyce? Popatrzyłem, jak ten sam tytuł opisują różni wydawcy (autentyczne notki!):

1. Lalka – powieść społeczno-obyczajowa Bolesława Prusa publikowana w odcinkach w latach 1887–1889 w dzienniku „Kurier Codzienny”.

2. „Lalka” należy kanonu powieści pozytywizmu i do najznakomitszych polskich powieści społeczno-obyczajowych. Jest literackim obrazem Polski i trzech pokoleń Polaków końca XIX wieku. Dotyczy przemian dokonujących się w obyczajach i przekonaniach arystokracji, szlachty, mieszczaństwa, ale także niższych warstw społecznych, studentów czy polskich Żydów. Akcja powieści rozgrywa się w Warszawie w latach 1878–1879. Głównym tematem jest nieodwzajemniona miłość bogatego kupca Stanisława Wokulskiego do zubożałej arystokratki Izabeli Łęckiej. Wokół tego wyidealizowanego uczucia Wokulskiego prowadzącego do tragicznego zakończenia splatają się inne wątki powieści, ukazujące społeczeństwo polskie reprezentowane przez arystokrację – baronostwo Krzeszowskich, Juliana Ochockiego – idealistę poświęcającego się rozwojowi nauki i techniki, Helenę Stawską – kobietę porzuconą przez męża, kochającą się w Wokulskim czy Ignacego Rzeckiego – subiekta oddanego swojej pracy, którego pamiętnik wprowadza tematykę narodowościową. „Lalka” została wydana po raz pierwszy w 1890 roku i zdobyła sobie ogromną popularność. Była wielokrotnie adaptowana do przedstawień teatralnych, audycji radiowych i inscenizacji filmowych.

3. Prezentujemy klasykę literatury polskiej i światowej w starannym wydaniu z przypisami i ilustracjami. To książka, którą warto mieć w swojej domowej biblioteczce i do której warto wracać.
4. Do Warszawy powraca Stanisław Wokulski. Jego plenipotent, Ignacy Rzecki, bacznie śledzi wszystkie plotki krążące wokół jego przyjaciela. Nie ma pojęcia o wielkim i jeszcze skrywanym uczuciu Wokulskiego do pięknej i próżnej Izabeli Łęckiej. Czy głęboka miłość galanteryjnego kupca do szlachcianki może zakończyć się szczęśliwie?

Który z opisów skłoniłby Cię do zainteresowania się powieścią, gdybyś nic o niej nie wiedział/a?

Rola notki na okładce jest trudna do przecenienia – czytelnik księgarni (czy to stacjonarnej, czy internetowej) poświęca dosłownie chwilę na jej lekturę i albo idzie z nią do kasy, albo… odkłada książkę na półkę.

Dlatego też tak ważne jest, aby blurb był świetnie napisany. Bez dobrego blurpa książka traci na marketingowej wartości. A w dzisiejszych czasach wiadomo, że marketing to podstawa.

Ale zanim przejdziemy do porad, zmierzymy się z samym słowem, bo nowe w języku polskim (wyrażenie „nota edytorska” nie oddaje istoty blurpa).

Blurb możemy czytać z angielska blerp albo nie przejmując się językiem obcym: blurp. Nie ma jeszcze reguł. Prof. Mirosław Bańko z Uniwersytetu Warszawskiego, językoznawca, w komentarzu na stronie Słownika Języka Polskiego przewiduje, że słowo raczej będzie spolszczone jako blerp i tak pewnie wejdzie do języka (jeśli wejdzie).

Jak napisać zabójczego blurpa?

Pisząc blurpa (albo weryfikując to, co ktoś inny napisał) musimy zwrócić uwagę na stałą konstrukcję. Można ją ująć w czterech punktach:

1. Kto i gdzie
Tu trzeba pokazać głównego bohatera (ewentualnie wraz z przyjaciółmi) i miejsce, w którym żyją (pracują, walczą, podróżują).

2. Problem – zawiązanie akcji
W życiu bohatera pojawia się problem, który trzeba poruszająco odmalować.

3. Nadzieja
Jeśli czytelnik z poprzedniego fragmentu wywnioskował, że nic się nie da zrobić, teraz mamy mu pokazać światełko w tunelu (bohater staje do nierównej walki: o dziewczynę, o wielką nagrodę, o pokój na świecie itp.).

4. Klimat
Na koniec trzeba dodać, że książka jest poruszającym dramatem, przezabawną komedią, albo nie dającą odetchnąć przygodą.

I tyle. Blurb nie musi być długi – nawet nie powinien; musi być treściwy.

Zwróć uwagę, że z czterech przytoczonych przeze mnie przykładów tylko ostatni spełnia powyższe założenia.

Co wolno, a czego nie?

Pisząc blurpa musimy pamiętać o możliwościach i pułapkach, które na nas czekają. Krótki tekst (powiedzmy kilkaset znaków) – ale każde słowo musi być przemyślane.

1. Samo pierwsze zdanie jest niemal tak ważne jak w powieści (przypominam, że dla uczestników kursu Szkoły Pisania przygotowałem w prezencie ebook ze sławnymi pierwszymi zdaniami głośnych powieści).

2. Tekst musi być pełen napięcia – jeśli opis byłby nudny, to co dopiero sama powieść.

3. Opis osób musi być plastyczny – podobnie jak powyżej: trzeba w najkrótszy możliwy sposób atrakcyjnie przedstawić głównego protagonistę (i jak się da, to i antagonistę).

4. Blurp nie może wprowadzać w błąd. Oczywiście jest reklamą, a reklama zawsze coś tam upiększa, ale jeśli Twoja książka jest kryminałem w stylu Agathy Christie, to nie obiecuj strzelanki i przygodówki. Wydobądź mocne strony swojej powieści, nie przypisując jej cech, których nie posiada.

5. Jak to ładnie ktoś określił: Nie dawaj wszystkiego na pierwszej randce. Spraw, żeby chcieli więcej. Blurb ma zachęcić do lektury, a nie zdradzić zakończenie.

6. Wczuj się w czytelnika. Popatrz na swoją notkę nie jako autor, ale jako czytelnik. Czy zainteresowałaby Cię taka książka?