Nie kupuj kota w worku!
Poniżej masz jeden z rozdziałów poradnika “Jak napisać powieść. Od pustej kartki do gotowej książki”.
Dobry wróg to podstawa!
Skoro mamy już głównego bohatera, zajmijmy się jego antagonistą. Dobry, charakterystyczny wróg często przyciąga więcej uwagi niż sam bohater.
Zapełnianiem książki postaciami pierwszo– i drugoplanowymi zajmiemy się później, teraz szlifujemy pomysł, a do tego potrzeba mieć już wybraną parę: bohater i jego antagonista.
Mocny bohater wymaga równie mocnego przeciwnika. Znakomicie widział o tym Ian Fleming, kreując na przeciwników agenta 007 zbrodniarzy wyjątkowej klasy (z których chyba najsławniejszy był szef organizacji WIDMO, Ernst Blofeld, skądinąd według tekstu Fleminga – gdynianin).
Ale ta zasada nie dotyczy tylko kryminałów czy książek sensacyjnych. Tak samo bohaterowie romansu muszą zmagać się z kimś, kto poważnie przeszkadza im w osiągnięciu szczęścia.
Gdyby nie było Daniela Cleavera, cóż przeszkodziłoby związkowi Bridget Jones z Markiem Darcy? Cleaver jest łajdakiem, ale – czarującym, dlatego Bridget ma problemy z wyborem, a czytelnicy w niepokoju śledzą akcję, niepewni jak to się skończy.
Oczywiście ten schemat jest rozciągliwy i antagonista nie musi być konkretnym człowiekiem; bohater może zmagać się z gigantycznym wielorybem lub z bezimiennym tłumem zombiaków. Nieosobowe zagrożenie (śmiertelna epidemia, zagłada nuklearna, wybuch wulkanu) nie wykluczają jednak osobowego czarnego charakteru. Może być nim na przykład lekarz, który nie chce przyznać się do błędu i sabotuje prace nad szczepionką na groźnego wirusa, albo polityk, który za wszelką cenę ukrywa fakty o możliwym zagrożeniu.
W każdym razie, żeby móc pokazać siłę albo przemianę bohatera, musimy ustawić mu godnego przeciwnika. Bo co to za atrakcja, gdy już od początku nasz bohater ma przewagę? Przeciwnie, z początku to wróg winien wydawać się silniejszy, bardziej atrakcyjny, potężniejszy.
Od czego zacząć?
W zależności od typu naszej powieści, winniśmy określić główne przeszkody jakie stać będą przed bohaterem w drodze do osiągnięcia celu. A potem nadać im „twarz”.
Możliwości jest bez liku, ogranicza je tylko nasza wyobraźnia. Spróbujmy wynotować kilku potencjalnych antagonistów głównego bohatera, którzy mogą Ci się przydać w pracy nad książką:
- fałszywy przyjaciel: postać taka sprawdzi się i w książce dla młodzieży, i w szpiegowskim thrillerze; do pewnego momentu będąc jednym z pozytywnych bohaterów, w momencie zwrotu akcji okaże się trudnym i wymagającym przeciwnikiem;
- tajemniczy geniusz i/lub sekretna organizacja: motyw bardzo często stosowany i na poważnie, i w parodiach, ale oczywiście bardzo nośny;
- znana postać historyczna: modne jest mieszanie prawdy historycznej i fikcji; nie ma zatem przeciwwskazań, by przeciwnikiem Twojego bohatera był ktoś znany z podręczników (bardzo polecam – dla zainspirowania się – powieści historyczne Roberta Harrisa, a ze starszych – Miki Waltariego);
- bezlitosny psychopata: pomysł oklepany, ale sprawdzony – do zastosowania głównie w książkach sensacyjnych;
- uroczy łajdak: postać uniwersalna, dobra właściwie do każdego typu powieści; ryzyko jest tylko takie, że może on zabrać sympatię czytelnika głównemu bohaterowi;
- ukryty krewny: na przykład przyrodni brat, porzucony niegdyś przez matkę, uznana za zmarłą kuzynka – mogą nieźle zamieszać i w kryminałach, i w powieściach obyczajowych.
A może wymyślisz jeszcze coś innego. Ważne, by była to postać charakterystyczna.
Najważniejsze pytanie
Przy wymyślaniu postaci wroga głównego bohatera musimy zadać sobie kluczowe pytania: Co go napędza? Postać ta musi być bardzo zdeterminowana w przeszkadzaniu bohaterowi. Dlaczego to robi? Jest zła z natury? A może coś ją zmieniło w dzieciństwie, młodości, dorosłości? A może to główny bohater mimowolnie (lub nie) nadepnął jej kiedyś na odcisk?
Zła energia napędzająca tę postać musi mieć bardzo wiarygodne źródło. W powieści dla młodzieży wystarczy, że ktoś kogoś obgadał, żeby sprowokować zemstę – w książce dla dorosłych będzie to mało przekonujące. Na wymyślenie motywacji postaci warto poświęcić trochę czasu. Bo czy nie jest już nużące, gdy w kryminałach przestępca chce się zemścić na policjancie za wcześniejsze aresztowanie? Im głębsza motywacja, im większa “krzywda” (rzeczywista lub urojona), którą bohater wyrządził antagoniście, tym konflikt między nimi jest mocniejszy.
A gdyby tak odwrócić role?
Oczywiście jeśli Twoim zamiarem jest, by głównym bohaterem był „czarny charakter” (co dziś wcale nie jest takie rzadkie), musisz zamienić ten rozdział z poprzednim.
Życiorys postaci
Stwórzmy “życiorys” tej postaci. Żebyśmy na przyszłość pamiętali, kim jest i co nim kieruje, uzupełnijmy “tabelkę”, dotyczącą najważniejszego antagonisty naszego bohatera:
I. POCHODZENIE: kiedy i gdzie się urodził? kim byli jego rodzice? tutaj bardzo prawdopodobne jest trudne dzieciństwo, zwykle jakaś trauma, która tłumaczyłaby późniejsze (złe) postępowanie; czy poznał Twojego bohatera już wcześniej, zanim spotkają się na kartach książki (i co z tego wyniknęło)?
II. WYGLĄD: przede wszystkim cechy charakterystyczne, stan zdrowia (może cierpi na jakąś rzadką, a poważną chorobę), czy jest wysportowany (a może jest mistrzem w jakiejś dyscyplinie).
III. DZIEŃ DZISIEJSZY: czym się zajmuje; czy ma przyjaciół i znajomych; jak wygląda jego dzień powszedni.
IV. CHARAKTER: co lubi, a co go irytuje; czy ma słabostki lub wręcz manie? cechy wyróżniające (np. świetnie gotuje, znakomicie gra na skrzypcach, ma encyklopedyczną wiedzę o truciznach, potrafi skonstruować dowolną bombę).
Oczywiście tę listę również warto poszerzyć. Wczuj się możliwie jak najlepiej w rywala swojego bohatera.
Jak napisać powieść? Od pustej kartki do gotowej książki
300 stron praktycznej wiedzy, prowadzącej od poszukiwań pomysłu i przełamania blokady twórczej, poprzez pracę nad bohaterami, konstrukcją i językiem, aż do gotowej do publikacji książki.
ISBN 978-83-955246-9-1
stron: 300, oprawa miękka ze skrzydełkami, format 135 x 200 mm, cena detaliczna: 89,90 zł (plus koszty wysyłki)
Zamówienia złożone i opłacone od poniedziałku do piątku wysyłamy najpóźniej następnego dnia roboczego; zamówienia z soboty i niedzieli wysyłamy w poniedziałek.
.